موضوع اصلی هر نوع اثر هنری به وسیله «فرم» بیان می‌شود؛ مجموعه‌ای از قوانین دارای رابطه مشخص با یکدیگر که در جهت درک، ارزیابی و توصیف آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گیرند. فیلمسازان دو حس برای برای تشکیل فیلم‌های خود در اختیار دارند: بینایی و شنوایی. یک فیلمساز ماهر باید از عناصر برانگیزنده این دو حس، به بهترین نحو بهره گیرد. ترکیب این عناصر، به تشکیل استایل‌ها و داستان‌های متفاوت می‌انجامد. درباره فرم‌های فیلم بیشتر بخوانید:
- فرم «روایی» یا Narrative به بیان داستان اختصاص دارد.
- فرم «مستند» یا Documentary پرده از واقعیت‌ها بر می‌دارد.
- فرم «تجربی» یا Experimental نتیجه‌ی کسب تجربیات جدید است.
بررسی فرم‌های فیلم
ساختار
ساختار زمانی فیلم خطی است یا خیر؟ فیلم‌های روایی معمولا حقایق را مانند روند زندگی، یعنی طبق سیر زمانی خطی بیان می‌کنند؛ فیلم نیم‌روز (High Noon) یک مثال از این موضوع است. لازم به ذکر است که تمامی آثار این فرم، پیرو سیر خطی زمان نیستند.
در سوی دیگر، فیلم‌های مستند مجموعه‌ای شامل از سکانس و لحظات مختلف هستند که فرمت غیر خطی به یکدیگر متصل شده‌اند. در صورتیکه اینکار توسط شخصی حرفه‌ای انجام گیرد، در طول فیلم همواره شاهد جلو و عقب رفتن در زمان خواهیم بود که به ایجاد استایلی خاص و نتیجه‌گیری متناسب منجر می‌شود.
نقطه نظر
فیلم از نقطه نظر چه کسی ساخته شده است؟ فیلم‌های مستند، جهت ارائه‌ای توضیحاتی کامل و جامع در مورد موضوع مربوطه، از نقطه نظر فردی محقق ساخته می‌شوند که به بررسی عوامل مختلف و توضیح آن‌ها می‌پردازد.
فیلم‌های «روایی» معمولا نقطه نظر شخصیت اصلی را به اشتراک گذاشته و تمامی جنبه‌های مختلف داستان را از دید او نمایش می‌دهند. این ویژگی، که یکی از ترفند‌های اصلی استایل هالیوودی است، به مخاطب کمک می‌کند با کاراکتر اصلی احساس نزدیکی کرده و او را بهتر درک کند. این تکنیک در بسیاری از فیلم‌ها برای علاقه‌مند ساختن بیننده به کار گرفته شده و موفق عملکرد کرده است. برای این کار، کاراکتر باید با شخصیت و قابل درک باشد.
موضوع (theme)
تم، ایده مرکزی است که یک فیلم و عناصر آن را به یکدیگر پیوند می‌دهد. یک فیلم روایی می‌تواند موضوعی همانند «عشق بر همه چیز غلبه می‌کند» یا «طمع، مرگ تو است» داشته باشد. امروزه استفاده از تم‌های یک کلمه‌ای همانند «عدالت» یا «صلح» نیز رایج است.
در سینمای مستند، تم با نام تز یا Thesis شناخته می‌شود. تز نیز دقیقا همانند تم، فیلم را با عناصر متحد می‌سازد؛ هرچند تز در فیلم‌های مستند کمی پیچیده‌تر است و لازم است پیش از شروع مراحل آغازین به طور کامل به آن پرداخت. برای ساخت یک فیلم مستند، پیش از هرچیز به یک ایده یا مفهوم نیاز دارید. سپس باید بیانیه‌ای مربوط و واضح بر پایه آن آماده کنید؛ این بیانه، تز ِ فیلم شما است.
