هفته گذشته به معرفی فرم‌های کلی فیلم پرداختیم و در این مطلب، با ویژگی‌های فیلم روایی (Narrative) بیشتر آشنا می‌شویم. همانطور که پیش از این اشاره کردیم، این سبک به روایت داستان اختصاص دارند و در سینما و تلویزیون به نمایش در می‌آیند. فیلم وسترن روزی روزگاری در غرب (Once Upon a Time in The West)، یک نمونه از این سبک فیلم است.
فیلمساری تخیلی یا Fictional Filmmaking نام دیگر سینمای روایی است؛ هرچند واژه‌ی تخیلی به معنای غیر واقعی بودن آن‌ها نیست. در برخی موارد، همانند تایتانیک، واقعیت و تخیل با هم ترکیب می‌شوند. داستان برخورد کشتی با کوه یخ و غرق شدن آن، بر اساس رخدادی واقعی در سال ۱۹۱۲ بنا شده است؛ اما رابطه عاشقانه میان شخصیت‌های زن و مرد فیلم، جک و رُز، حاصل خلاقیت و تصورات جیمز کامرون، کارگردان اثر است.
عبارت‌های «سینمای تخیلی» و «سینمای روایی» به این معنی هستند که فیلمساز این آزادی را دارد که داستان و وقایع تاریخی را آنطور که خود می‌بیند، تغییر دهد. این آزادی عمل، امکان خلق داستان و فیلمی بی‌نقص را برای وی فراهم می‌آورد.
عناصر کلاسیک در فیلم روایی
فیلم‌های تخیلی بر پایه رخداد‌های زنجیره‌ای و علت و معلول بنا می‌شوند. با اینکه آغاز هر فیلمی می‌تواند به دلخواه کارگردان باشد، اما سکانس‌های بعدی باید طبق منطقی مشخص پیش بروند تا بتوانند رفتار، اعمال و اهداف کاراکتر را به خوبی به نمایش بکشند. رخداد‌ها در فیلم روایی هیچ‌گاه تصادفی نیستند، بلکه خط مشی مشخصی را دنبال کرده و توسط موضوع، به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
- در فیلم رستگاری در شائوشنگ (The Shawshank Redemption)، هنگامی که Andy Dufresne به جرمی که مرتکب نشده محکوم به حبس می‌شود (علت)، مشغول تنظیم نقشه‌ی فرار خود می‌شود (معلول).
- در توتسی (Tootsie)، وقتی مدیر برنامه‌های Michael Dorsey به وی می‌گوید که نمی‌تواند کاری در عرصه نمایش پیدا کند، مایکل تصمیم می‌گیرد در قالب یک زن ظاهر شده و ثابت کند که بازیگری تواناست.
تاریخچه
می‌توان گفت اولین فیلم ساخته شده در این فرم، L’Arroseur arrosé به کارگردانی برادران لومیر است که در تاریخ ۲۸ دسامبر ۱۸۹۵ اکران شد. یک سال بعد، آلیس گی-بلاش (Alice Guy-Blaché) فیلم افسانه کلم‌ها و رزها (La fee aux choux) کارگردانی کرد. هرچند شناخته شده‌ترین اثر سفری به ماه (A Trip to the Moon) به کارگردانی ژرژ مِلی‌یِس (Georges Méliès) است. پیش از فیلم او، اکثر آثار تصاویر متحرک از اتفاق‌های روزمره بودند؛ اما او یکی از اولین کارگردانانی بود که به تکنولوژی سینماتیک دست پیدا کرد و راه را برای ساخته شدن فیلم‌های بیشتر باز کرد.
از جمله فیلم‌هایی که بر اساس داستان واقعی ساخته شده‌اند می‌توان به ۲۱ اشاره کرد. چنین فیلم‌هایی که داستانی واقعی را با کارگردانی و بازیگر‌ها به نمایش می‌کشند، دیگر مستند نامیده نمی‌شوند.
- فرم «مستند» یا Documentary پرده از واقعیت‌ها بر می‌دارد.
- فرم «تجربی» یا Experimental نتیجه‌ی کسب تجربیات جدید است.
