آیا بارسلون هوشمندترین شهر دنیاست؟

مفهوم «اینترنت اشیاء» یا Internet of Things که با IoT نیز شناخته می‌شود، به تازگی در برخی شهرهای دنیا به کار گرفته شده است. بارسلون از جمله شهرهایی‌ست که تلاش کرده این مساله را در دنیای واقعی بیشتر و بیشتر اجرایی کند. از سال ۲۰۱۲ برای عملی کردن کاربردهای مختلف تکنولوژی‌های مرتبط با این مفهوم در شهر بارسلون، تلاش‌هایی شده که نتایج آن نیز جالب توجه است.

نوآوری‌های مرتبط با IoT در زیرساخت‌های شهر بارسلون از جمله حمل و نقل شهری، پارکینگ‌ها، روشنایی معابر و مدیریت پسماندهای شهری منجر به کاهش قابل توجه هزینه‌ها، افزایش کیفیت زندگی شهروندان و تبدیل این شهر به یکی از نمونه‌های خوب در بین مراکز استفاده بهینه از «اینترنت اشیاء» شده است.

در طی دوران بحران اقتصادی که از سال ۲۰۰۸ شروع شد، اسپانیا از کشورهایی بود که بیشترین فشار را در ازای این بحران تحمل کردند و بهبود شرایط نیز در اروپا به کندی پیش رفته است. خاویر تریاس (Xavier Trias) شهردار بارسلون طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ تلاش کرد از بسترهای تکنولوژیک در زمینه خدمات شهری، استفاده کند. او تیمی را تحت عنوان Smart City Barcelona شکل داد که وظیفه یکپارچه‌سازی پروژه‌های موجود و شناسایی فرصت‌ها برای بهبود خدمات در تمامی طبقات اجتماعی و کسب‌وکارها را به عهده داشتند.

تیم Smart City Barcelona دوازده ناحیه عملیاتی را انتخاب کردند که حمل و نقل، آب، انرژی، پسماندهای شهری و دولت الکترونیک از جمله آنها بود. و در آنها ۲۲ برنامه را در ۸۳ پروژه گنجاندند.

برای آغاز به کار برنامه‌ها، زیرساخت شهر بارسلون به خوبی به کار آمد. ۵۰۰ کیلومتر ارتباط فیبرنوری در سطح شهر در اینجا به روند آغاز به کار پروژه‌ها کمک شایانی کرد. در حال حاضر فیبرنوری ۹۰ درصد خدمات و ارتباطات شهری را پوشش می‌دهد.

خدمات اینترنت به صورت مستقیم از بستر فیبر نوری به شهروندان و بازدیدکنندگان شهر ارائه می‌شود و همین بستر کمک کرده که شهر خدمات وای‌فای شهری را نیز اجرا کند. از سال ۲۰۱۳ تا به حال تعداد هات‌سپات‌های شهری به ۶۷۰ عدد رسیده که ۶۲ درصد شهر را با حداکثر فاصله پوشش ۱۰۰ متر بین دو نقطه سرویس‌دهی می‌کنند. همین مساله تعداد کاربران اینترنت بی‌سیم بر بستر WiFi را دو برابر کرده است.

به علاوه بستر شبکه فیبر بارسلون به پیشرفت پروژه‌های IoT نیز کمک کرده است. برای بهبود مصرف انرژی، ۱۹۵۰۰ سنسور در سطح شهر نصب شده که میزان انرژی مصرفی نقاط حساس را زیر نظر دارند. به علاوه با کمک سطل‌آشغال‌های هوشمند، میزان پسماندهای شهری در روزها و مناطق مختلف زیر نظر گرفته می‌شود.

در حمل و نقل، تلاش شده تبلیغ برای استفاده از خودروهای برقی و اجاره دوچرخه در صدر برنامه‌های شهرداری قرار گیرد و در کنار آن برای بهبود ناوگان اتوبوسرانی و بهبود خدمات‌دهی در سیستم پارکینگ‌ها نیز سرمایه لازم جمع‌آوری شود. ایستگاه‌های اتوبوس به مکان‌هایی برای جذب شهروندان و ترغیب بیشتر آنها به استفاده از اتوبوس تبدیل شده‌اند. در این ایستگاه‌ها در کنار شارژر رایگان برای ابزارهای الکترونیک، اینترنت بی‌سیم رایگان ارائه می‌شود و ابزارهایی برای مراجعان تعبیه شده که بتوانند با کمک آنها اطلاعات بیشتری در خصوص امکانات و خدمات شهر بیابند.

سیستم یکپارچه‌ای از سنسورهای مخصوص نیز در نظر گرفته شده که رانندگان می‌توانند با کمک اطلاعات دریافتی از آنها، مکان‌های پارک آزاد خودرو را بیابند. این سنسورها در آسفالت نصب شده‌اند که می‌تواند وجود یا عدم وجود وسیله نقلیه را تشخیص دهد. با ارائه اطلاعات مربوط به فضاهای پارک خالی، این تکنولوژی به کاهش ترافیک در خیابان‌ها کمک می‌کند. اپلیکیشنی که راننده‌ها از آن برای کشف فضاهای پارک خالی کمک می‌گیرند اجازه پرداخت آنلاین کرایه پارکینگ را هم مهیا می‌کند. تنها یک سال پس از آغاز به کار این پروژه، روزانه ۴۰۰۰ جای پارک از طریق این اپلیکیشن به رانندگان اطلاع داده می‌شود.

در برنامه‌ای که در سال ۲۰۱۲ در بارسلون اجرا شد، لامپ‌های بیش از ۱۱۰۰ تیربرق به LED تبدیل شد که منجر به کاهش قابل توجه مصرف انرژی شده است. این تیرهای چراغ‌برق با کمک سنسورهایی، حرکت‌ها را در خیابان زیر نظر دارند و در صورتی که خیابان از خودرو و عابر خالی باشد چراغ‌ها -برای کاهش مصرف انرژی و افزایش عمر لامپ‌ها- به صورت خودکار خاموش می‌شوند. به علاوه این تیرهای چراغ‌برق بخشی از وای‌فای شهری نیز هستند که اینترنت رایگان را در سطح شهر گسترش می‌دهند. سنسورهایی نیز برای دریافت اطلاعاتی نظر وضع هوا و میزان آلودگی آن در این تیرها نصب شده است که اطلاعات آن به صورت عمومی در اختیار شهروندان و سازمان‌های مختلف قرار می‌گیرد. در مجموع این تغییرات منجر به کاهش ۳۰ درصدی میزان انرژی مصرفی تنها در بخش روشنایی معابر شده است که صرفه‌جویی ۳۷ میلیون دلاری را نتیجه داده است.

در پارک‌های بارسلون نیز از IoT بهره گرفته شده است. کمک گرفتن از اطلاعات سنسورها در نقاط مختلف شهر اجازه می‌دهد امکان بارش باران در بخش‌های مختلف بررسی شده و آبیاری فضاهای سبز پارک‌ها تنها در صورت لزوم و به مقدار کافی انجام شود. بدین ترتیب هر سنسور آبیار با کمک داده‌هایی که به آن داده می‌شود، از میزان آبیاری آگاه است و این به کاهش مصرف آب شهر کمک شایانی کرده است. طبق گزارش‌ها، این برنامه تا ۶۸ درصد کاهش مصرف آب در فضاهای عمومی شهر را نتیجه داده که در مجموع باعت افزایش ۲۵ درصدی منابع آبی و صرفه‌جویی ۵۵۵هزار دلار در سال شده است.

بارسلون موفق به جذب سودهای سرشاری از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در حوزه اینترنت اشیاء و بخش سرویس‌ها و سیستم‌های شهری شده است. از کاهش سطح ترافیک گرفته تا صرفه‌جویی در مصرف آب و انرژی و همچنین توسعه اقتصادی به دلیل ایجاد شغل‌های بیشتر؛ این شهر توانسته با کمک بهبودها در حوزه هوشمندسازی زیرساخت‌های شهری، در کنار بهبود روند مدیریت شهر، کیفیت زندگی شهروندان، کارکنان و بازدیدکنندگان را بهبود بخشد.

---

به نظر شما چنین تصویر ایده‌آلی در سال‌های آینده در کدام شهر ایران سریع‌تر و بیشتر قابل تصور است؟