ساختمان‌ها و بناهای عصر هخامنشی از ابهت زیادی برخورددار بودند. برای تکمیل زیبایی آنها به تزئین بخش‌های خارجی بناها توجه زیادی شد که همین موضوع باعث شد به پیکرسازی توجه کمتری شود اما با این وجود تعداد معدودی پیکره به دست آمده که از بین آنها می‌توان به پیکره سگ یا شیر ساخته شده از مرمر سیاه و سردیس‌هایی از بزرگان هخامنشی اشاره کرد.
سردیس شاهزاده هخامنشی، تخت جمشید، دوره هخامنشی
از دیگر صنایع و هنرهای عصر هخامنشی ساخت مهر و حکاکی است که بیشتر روی سنگ‌های قیمتی اجرا شده‌اند و از نظر هنری دارای ویژگی‌های منحصر به فرد ترکیب‌بندی، ظرافت و مفهوم گرایی‌اند. مهرهای این عهد به سه گونه استوانه‌ای، مسطح و حلق‌های (انگشتری) ساخته می‌شدند.
در فلزکاری‌های این عهد باید به نمونه‌های شاخصی به نام جام‌های شاخی (تکوک) اشاره کرد که از جنس طلا و ترکیبی از نقوش جانوری ساخته می‌شدند.
جام جانوری (تکوک) طلایی، دوره هخامنشی
نمونه‌های دیگر شامل سکه‌هایی از جنس طلا با نام‌های «دریک» و «سیکل» یا « شِکِل» و همچنین اشیائی از جنس مفرغ و نقره بود که با شیوه و تزئیناتی خاص ساخته می‌شد. بز بالدار نقره‌ای با تزئینات طلائی از نمونه‌های ویژه این دوران است.
در این دوره علاوه بر تداوم سنت‌های سفالگری، ساخت ظروف ساده با تزئینات خطی کنده‌کاری، ظروفی به شکل ساغرهای جانورسان همانند ظروف فلزی (تکوک) متداول شد. معتبرترین سفالینه‌های این عهد از مناطق فارس، خوزستان و همدان به دست آمده است.
استفاده از لعاب برای پوشش و تزئین ظروف سفالی و آجرها در این دوره متداول بود. از این میان آجرهای لعابدار کاخ‌ها شامل نقوش انسانی و حیوانی می‌شد که به جزئیاتی چون جنس و نقش لباس‌ها در آن توجه شده است.
سکه عصر هخامنشی
آجر لعابدار
هنر و صنعت بافندگی در عصر هخامنشی توسعه و رونق بسیاری داشته و منسوجات این دوره سرمایه تجارتی ارزشمندی در تبادلات اقتصادی هخامنشیان با همسایگان بوده است. دلیل این ادعا وجود بافته‌ها و اشیاء هنری این عصر در نواحی مختلف است. از جمله این آثار قدیمی‌ترین قالی جهان موسوم به قالی پازیریک در سرزمین آلتایی سیبری است که نمود هنر هخامنشی در آن آشکار است. همچنین در منابع تاریخی چنین آمده که کاخهای هخامنشی با پرده‌های زیبا و رنگارنگ مزین می‌شده است.
گستره فرهنگ هخامنشی به دلیل وجود نگرش‌های آئینی و مذهبی توانست زمینه‌های پیدایش و تکامل نمایش را ایجاد کند. در این نمایش‌ها، رنگ کردن بدن، استفاده از صورتک‌ها و پوشیدن لباس‌های مبدل معمول بوده و از اسناد تاریخی چنین برمی‌آید که در همدان و کرمان تماشاخانه‌هایی در این دوره وجود داشته است. همچنین در میان سپاهیان هنگام جشن‌ها و حمله‌های نظامی سرودهای خاصی خوانده می‌شد و نوعی موسیقی ویژه جنگی رایج بود که با بوق، شیپور و طبل نواخته می‌شد و با سرودهایی همراه بود. افزون براین نوعی موسیقی مذهبی هنگام عبادت در سرودها و مناجات نیز در این دوره اجرا می‌شده است.
فرش پازیریک
باید اشاره کردکه گسترٔه فرهنگی هخامنشی در طول دوران شکلگیری، اوج و افول آن تا به امروز تجلیگاه میراث شکوهمندی است که مایه افتخار و اوجگیری فرهنگ ایرانی بوده و هست و همواره الگویی بود که در دوره‌های بعد از هخامنشی از آن تبعیت شده و با وجود سقوط این فرمانروایی گسترده میراث فرهنگی و هنری آنان پایدار ماند.
