گفتیم که بلوچها شامل طوایف نیمه چادرنشین متعددی هستند که درنقاط مختلف استان خراسان و همچنین استان سیستان و بلوچستان و حتی گنبد کاووس از قرنها قبل به دامداری و قالیباقی اشتغال داشتهاند و قالیبافی بصورت حرفهای در میان طوایف بهلوری٬ سالارخانی و رحیم خانی رواج دارد. ساختار قالی بلوچ را نیز بررسی کردیم. در ادامه این مطلب به بررسی رنگبندی و رنگرزی قالی بلوچستان میپردازیم.
رنگبندی قالی بلوچستان
بهترین روش تشخیص یک قالی قدیمی بلوچ رنگ آن است. بافندگان بلوچی بیشتر تمایل به رنگهای تیره دارند و شاید به همین دلیل است که در بازار این دستبافتههای را گاهی سیاهکار مینامند.
رنگهای اصلی مورد استفاده در قالیهای بلوچی عمدتا عبارتند از: آبی٬ قرمز٬ قهوهای٬ مشکی و تونالیتههای آنها.
البته ذکر این نکته ضروری است که از رنگ استخوانى (شیری) نیز به میزان کم استفاده میشود. بیشترین رنگ مورد استفاده در قالی بلوچهای ایرانی رنگ سرمهای (آبی تیره) است؛ درحالی که بافندگان بلوچ در افغانستان بیشتر از رنگ قهوهای استفاده میکنند.
رنگ شتری نیز در قالیهای بلوچ بویژه در قالیهای محرابی مورد استفاده قرار میگیرد.
رنگهای فرعی مورد استفاده در قالی بلوچستان بطور معمول: سبز روشن و طلایی٬ سبز آبی٬ بنفش٬ زیتونی تیره٬ قرمز نارنجی٬ زرد سبز٬ نخودی و سرخابی است که در اغلب قالیها هرچند به میزان بسیار کم٬ مورد استفاده قرار میگیرند.
در اکثر قالیهای بلوچی گلیم بافیهای دوسر قالی بسیار چشمگیر و زیباست. زیرابه طرز ماهرانهای با پودهای رنگی بصورت برجسته تزئین شدهاند.
رنگرزی قالی بلوچستان
امروزه استفاده از رنگهای شیمیایی نامرغوب که باعث درخشندگی کاذب میشود٬ از دیگر مشخصات قالیچههای جدید بلوچ خراسان است. درحالی که در قالیهای قدیمی همواره از پشمی که با رنگهای گیاهی رنگ شده بود استفاده میشد؛ ولی برای رنگهای سیاه و قهوهای از پشم خودرنگ استفاده میکردند. هم اکنون نیز٬ رنگرزی مصنوعی به علت ارزانتر بودن و دسترسی بیشتر به مواد اولیه آن٬ بیشتر از رنگرزی گیاهی کاربرد دارد.