دنیا به سرعت در حال تغییر است و طی این روند شاهد چالش‌ها و موانعی هستیم که شرایط نسل‌های آینده را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. آلودگی، ازدیاد جمعیت، کمبود منابع، تغییرات آب و هوایی و مشکلات دیگری تا کنون آشکار شده‌اند و از آنها مطلع هستیم. سوال اینجاست که نقش طراحی در رفع مشکلات موجود جهان چیست؟ آیا طراحی و نوآوری می‌توانند دنیا را از این همه چالش و آشفتگی نجات دهند؟
بسیاری از پژوهشگران و کارشناسان بر این باورند که برای حل مسائل چالشی باید به راهکارهای خلاقانه اندیشید. شیوه‌های قدیمی تفکر، خودشان قسمتی از مشکل هستند. همان‌طور که آلبرت انیشتین می‌گوید: «ما نمی‌توانیم مشکلاتمان را با همان تفکری حل کنیم که موقع به وجود آوردن مشکل از آن استفاده کرده‌ایم.»
سر جرج کاکس (Sir George Cox)، طراحی را ابزاری برای تبدیل خلاقیت به نوآوری توصیف می‌کند. معمولا یک پروژه با ایده‌ای نو شروع می‌شود و سپس برای سوق دادن آن به سمت تجربه‌ای موفق، «طراحی» می‌شود. شرکت‌هایی مانند اپل یا ایکیا نمونه‌هایی هستند که نقش طراحی در موفقیت شرکت را به خوبی نشان می‌دهند.
در دهه‌های اخیر، توجه طراحان بیشتر به محیط و جامعه معطوف شده است و متعاقب آن گرایش‌هایی مانند طراحی پایدار، طراحی خدمات و طراحی نوآورانه شکل گرفته‌اند. درنتیجه وقتی با این سوال مواجه می‌شویم که طراحی چطور به نجات دنیا کمک می‌کند، می‌توان به نقش‌های اصلی آن در حوزه جامعه و محیط‌زیست اشاره کرد.
دسترسی بهتر به اطلاعات
در حال حاضر مردم برای انجام هر کاری با انبوهی از اطلاعات مواجه می‌شوند. اطلاعات در هرجایی رد و بدل می‌شوند، فرودگاه، مدرسه، فروشگاه یا از طریق کامپیوتر و تلفن همراه. در پشت صحنه این گردش اطلاعات طراحانی وجود دارند که قالب بصری آنها را برای ایجاد ارتباط بهتر با مصرف‌کنندگان و جلب توجه مخاطبین، طراحی می‌کنند.
هدف از ایجاد ارتباط بصری، آسان کردن درک اطلاعات و دسترسی راحت‌تر به آنها است. مردم نیاز دارند که در مورد محصولات یا خدمات آگاهی پیدا کنند و این امر از طریق طراحی بصری مانند اینفوگرافی یا پیکتوگرام بسیار جذاب‌تر و آسان‌تر خواهد شد.
یکی از مثال‌های بارز این نقشِ دیزاین، پوستر معروف دولت بریتانیا است که در سال ۱۹۳۹، طی جنگ جهانی دوم با هدف ایجاد دلگرمی برای مردم این کشور طراحی شده است. طراحی این پوستر با مضمون «آرام باشید و ادامه دهید» مردم را به حفظ شجاعت و ادامه راه ترغیب می‌کرد.
مثال دیگر، پروژه چاین ایزی (Chineasy) است که توسط کارآفرینی تایوانی شکل گرفته است. هدف این پروژه آسان کردن یادگیری زبان چینی بوده، به نحوی که شکل هرکدام از حروف یا کلمات زیان چینی با تصویر مربوط به آن پیوند داده می‌شود.
استفاده از رنگ و شکل یادگیری چنین حروفی را آسان‌تر می‌کند.
تجربه کاربری بهتر
در خلق هر وب‌سایت، صفحه نمایشگر، صفحه کنترل یا اپلیکیشن، طراحی نقش داشته است، زیرا بخشی از کار طراحان بررسی نحوه استفاده از محصول توسط مصرف‌کننده نهایی است. شرکتی مانند اپل که هنگام طراحی و تولید محصولات خود، تجربه کاربر را در اولویت قرار می‌دهد، همیشه طرح‌هایی ساده با کاربرد آسان و دسترسی راحت به اطلاعات را در نظر می‌گیرد.
ساخت محصولات دوست‌داشتنی و ایجاد تعامل بین محصول و استفاده‌کننده آن، نیازمند درک عمیقی از شرایط کاربر است. در این مورد می‌توان به پروژه معروف (OLPC) یا «هر کودک یک لپ‌تاپ» اشاره کرد. این پروژه از طرف شرکت‌های بزرگی همچون گوگل و ای‌بِی سرمایه جذب کرد و با هدف طراحی لپ‌تاپ‌های ارزان قیمت برای بچه‌های روستایی به انجام رسید. این محصول، برای ایجاد تجربه‌ای بهتر و مناسب با اهداف آموزشی کودکان طراحی شد.
ساخت دنیایی پایدار
در عصر حاضر دیزاینرها نقش اساسی در رسیدن به توسعه پایدار ایفا می‌کنند. به دلیل مصرف غیرمسئولانه منابع طبیعی، آنها باید طراحی پایدار و توجه به محیط‌زیست را بیشتر مد نظر قرار دهند. اصولی مانند کاربرد، قیمت، بازیافت مواد، استفاده از انرژی‌های بازیافت پذیر و دوام محصول مواردی هستند که در این زمان باید بیشتر مورد توجه طراحان قرار داشته باشند. استفاده از این اصول به طور مؤثری مصرف انرژی‌های طبیعی و تولید کربن را کاهش می‌دهد.
افزایش تعداد شرکت‌ها منجر به اصلاح استراتژی آنها شده و در نتیجه آن، به کارگیری اصول پایداری افزایش می‌یابد. بازتاب این تغییرات را می‌توان در طراحی محصولات شرکت‌های بزرگ همچون ایکیا، استارباکس و لگو مشاهده کرد.
مطالب مرتبط
- طراحی پایدار و اصول تفکر پایداری
- طراحی محصولات پایدار با استفاده از چوب بامبو
- طراحی محصولات دوستدار محیط زیست با استفاده از آناناس
راهکارهای نوآورانه
هدف کلی طراحی، حل مشکلات است. مردم کشورهای در حال توسعه برای داشتن بعضی امکانات و خدمات ضروری مانند آب، بهداشت و آموزش با مشکل مواجه هستند. طراحان می‌توانند محصولات و خدمات ارزان قیمت برای چنین مناطقی طراحی کنند. به عنوان مثال محصولی به نام رد راینو (Red Rhino) یک پمپ آب است که توسط شرکت پراکسیمتی دیزاین (Proximity Design) برای تهیه آب مردم میانمار تهیه شده است. این محصول تنها ۳۶ دلار قیمت دارد و در هر ساعت هزار گالن آب فراهم می‌کند.
مثال دیگر در مورد نقش طراحی و نوآوری، جنبشی با نام لیترِ روشنایی (Liter of Light) است که هدف آن تهیه سیستم روشنایی پایدار و بدون هزینه برای ساکنین حومه شهرها است. این محصول از بطری پلاستیکی نوشیدنی‌ها ساخته می‌شود. درون آنها آب و کمی ماده سفیدکننده می‌ریزند تا از رشد خزه جلوگیری شود. بعد از قرار دادن آنها روی سقف منازل، آب نور خورشید را به درون فضا انتقال می‌دهد و روشنایی به اندازه لامپ ۴۰ تا ۶۰ وات به وجود می‌آورد.
در پس هر محصول یا خدمات، طراحی وجود دارد که ایده را از اندیشه‌ای خیالی به محصول واقعی تبدیل می‌کند. بر همین اساس این سوال پیش می‌آید که آیا طراحان می‌توانند در برابر مشکلاتی همچون تغییرات آب و هوا، آلودگی و فقر راهکارهای مناسب بیابند و دنیا را از این مشکلات نجات دهند؟
جواب این سوال نیازمند بازبینی نقش دیزاین در جوامع است که در این مطلب به آن اشاره شد. اگرچه طراحان به تنهایی نمی‌توانند همه مشکلات دنیا را حل کنند و چالش‌ها را بگذرانند اما وجود آنها در کنار یک تیم، برای رسیدن به راهکارهای خلاقانه لازم است. درست مانند نقشی که در شرکت‌ها دارند، تنها تفاوت آن اندیشیدن به جهان، به جای محصولات و خدمات است.
مطلب عالی