سومین المان از مثلث نورسنجی سرعت شاتر است. دو المان دیگر ایزو و دریچه دیافراگم پیشتر در سایت هزار و یک بوم معرفی شده اند.
معرفی این المان‌ها و روش اعمال تنظیمات مربوط به آنها با انگیزه پایان دادن به استفاده از حالت خودکار دوربین و انجام تنظیمات بطور دستی است.
سرعت شاتر چیست؟
تعریف سرعت شاتر را در یک جمله می‌توان چنین نوشت: مدت زمانی که شاتر باز می‌ماند.
در عکاسی سنتی که روی فیلم انجام میشد، سرعت شاتر طول زمانی بود که فیلم در معرض تصویری که قرار است ثبت شود قرار داده میشد. به همین ترتیب سرعت شاتر در عکاسی دیجیتال مدت زمانی است که سنسور تصویری که قصد دارید ثبت کنید را می‌بیند.
جزییات زیر درباره سرعت شاتر به درک بهتر آن کمک می‌کند:
- سرعت شاتر در واحد ثانیه اندازه گیری می‌شود و البته در بیشتر مواقع در کسری از ثانیه. هرچه مخرج کسر بزرگتر باشد سرعت بیشتر است. ۱/۱۰۰۰ بسیار سریع تر از ۱/۳۰ است.
- در بیشتر مواقع شما از سرعت شاتر ۱/۶۰ ثانیه و یا سریع تر استفاده می‌کنید. دلیل انتخاب عدد این است که گرفتن عکس با هر سرعتی کمتر از این مقدار بدون این که دوربین بلرزد بسیار دشوار است. لرزش دوربین به معنی حرکت آن در بازه زمانی باز بودن شاتر است که باعث تار شدن عکس می‌شود.
- اگر شما از سرعت شاتر پایین (هر مقداری آهسته تر از ۱/۶۰) استفاده می‌کنید لازم است تا از سه پایه استفاده کنید. به جز سه پایه سایر روش‌های دیگر که منجر به پایاسازی تصویر شوند نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. بیشتر دوربین‌های جدیدی که به بازار عرضه می‌شوند این ویژگی به صورت پیش‌ساخته در آنها تعبیه شده است.
- سرعت شاتری که روی دوربین شما قرار دارد معمولا با هر تغییری با ضریبی از دو تغییر می‌کند. به طور معمول گزینه‌های موجود برای سرعت شاتر بدین صورت است: ۱/۵۰۰، ۱/۲۵۰، ۱/۱۲۵، ۱/۳۰، ۱/۱۵، ۱/۸ و الی آخر. تغییرات ضریب دو در شاتر تنظیم‌های مربوط با نورسنجی را آسان می‌کند. زیرا همانطور که بخش دریچه دیافراگم اشاره شد، مقادیر دریچه نیز با ضریبی از دو کم و زیاد می‌شود. بدین ترتیب اگر سرعت شاتر را یک پله زیاد کنید و دریچه دیافراگم را یک درجه کم کنید، مقدار نوری که به داخل دوربین وارد می‌شود یکسان باقی می‌ماند.
- برخی دوربین‌ها گزینه‌هایی برای سرعت شاتر پایین دارند که به صورت کسرهایی از ثانیه اندازه گیری نمی‌شوند بلکه واحد آنها ثانیه است. مانند ۱ ثانیه، ۱۰ ثانیه، ۳۰ ثانیه و الی آخر. این مقادیر در عکاسی‌هایی با نور بسیار کم و یا زمانی که می‌خواهید حرکت/حرکت‌هایی را در تصویر نشان دهید و به عکس جلوه‌هایی ویژه ببخشید، به کار برده می‌شوند. گزینه دیگری که در برخی دوربین‌ها وجود دارد حالا B یا Bulb است. این حالت به شاتر اجازه می‌دهد تا هر زمانی که شما می‌خواهید باز بماند.
- برای آنکه در مورد انتخاب سرعت شاتر هنگام عکس گرفتن بتوانید تصمیم درستی بگیرید همیشه از خودتان سوال کنید که آیا در تصویر سوژه متحرکی وجود دارد و این که این حرکت را چطور می‌خواهید به تصویر بکشید. اگر در تصویر سوژه متحرک وجود دارد آنگاه باید تعیین کنید که آیا می‌خواهید تصویر در سوژه ثابت (فریز) شود و یا می‌خواهید حرکت آن را به نمایش بکشید.
- برای آن که حرکت را ثابت به تصویر بکشید (آن را فریز کنید) سرعت شاتر بیشتر را باید انتخاب کنید و اگر می‌خواهید حس حرکت به عکس منتقل شود سرعت شاترهای کمتر را برگزینید. سرعت شاتری که در نهایت انتخاب می‌کنید از سرعت سوژه و مقدار حرکتی که می‌خواهید به تصویر بکشید بستگی دارد.
- حرکت همیشه بد نیست. زمان‌هایی هستند که نشان دادن حرکت در تصویر و استفاده از سرعت شاتر پایین در زیبایی عکس شما تاثیر به سزایی می‌گذارد. به عنوان مثال وقتی از یک آبشار عکاسی می‌کنید و می‌خواهید نشان دهید که آب چقدر سریع در حرکت است، و یا وقتی از یک اتومبیل در زمین مسابقه عکس می‌گیرید و می‌خواهید حس سرعت را منتقل کنید، و یا زمانی که می‌خواهید حرکت ستاره‌ها را نشان دهید به سرعت شاتر پایین نیاز دارید. و البته در تمام این حالت‌ها برای عکاسی به سه پایه نیاز دارید تا حرکت اضافی ناشی از تکان‌های دوربین به تصویر اضافه نکنید.
- فاصله کانونی و سرعت شاتر. یک نکته دیگری که هنگام تنظیم سرعت شاتر باید در نظر بگیرید فاصله کانونی لنزی است که استفاده می‌کنید. فاصله کانونی بلندتر میزان لرزش‌های دوربین را بیشتر نمایان می‌کند و درنتیجه باید سرعت شاتر بیشتری را انتخاب کنید. (مگر این که بر روی لنز یا دوربین تثبیت کننده تصویر (image stabilization) داشته باشید). یک قانون سرانگشتی برای محاسبه سرعت شاتر بر حسب فاصله کانونی برای دوربین‌هایی که مجهز به تثبیت کننده تصویر نیستند این است که مقداری عددی که در مخرج وجود دارد از فاصله کانونی بیشتر باشد. به عنوان مثال اگر شما لنزی دارید که ۵۰mm است سرعت شاتر ۱/۶۰ احتملا مناسب است اما اگر لنز شما ۲۰۰mm است باید ۱/۲۵۰ را برای سرعت شاتر در نظر بگیرید.
فراموش نکنید که اعمال تغییرات روی سرعت شاتر بدون در نظر گرفتن دو المان دیگر مثلث نورسنجی، ایزو و دریچه دیافراگم، نتیجه مطلوبی را به شما ارائه نمی‌دهد. با هر تغییری که در سرعت شاتر اعمال می‌کنید باید در دو مقدار بالا نیز تغییرات متناظری را ایجاد کنید تا تعادل نور حفظ شود.
به عنوان مثال اگر شما سرعت شاتر را از ۱/۱۲۵ به ۱/۲۵۰ تغییر می‌دهید در واقع میزان نوری که دوربین وارد می‌کنید را نصف کرده‌اید، برای حفظ تعادل با ثابت نگه داشتن ایزو باید مقدار بازی دریچه دیافراگم را دو برابر کنید. بدین معنی که اگر مقدار آن بر روی f16 تنظیم شده است آن را به f11 تغییر دهید. در حالت دیگر نیز می‌توانید مقدار f را ثابت نگه داشته و ایزو را ۱۰۰ به ۴۰۰ ارتقا دهید.
عالی بود اما فک کنم سرعت ۱/۶۰ را جا انداختید !