موزه ایران باستان اولین موزه رسمی ایران است که در زمان رضا شاه (دوره پهلوی اول) بنا شده و بیشترین یافته‌های باستان شناسی حاصل از کاوش‌های علمی از دوران پارینه سنگی تا اسلامی در آن نگهداری می‌شوند.
ایده‌ی طراحی موزه ایران باستان در زمان وزارت علی اصغر حکمت شکل گرفت و طراحی آن به آندره گدار (معمار فرانسوی) واگذار شد. نقشه‌های موزه در سال ۱۳۱۳ تهیه شد و کار‌های ساختمانی آن توسط حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی به سال ۱۳۱۶ به پایان رسید. در طی دو سال موزه به طور کامل تجهیز و در سال ۱۳۱۸ افتتاح شد.
این موزه در ابتدای خیابان ۳۰ تیر، در بخش غربیِ میدان مشق تهران در خیابان سی تیر قرار دارد.
ساختمان موزه ایران باستان
این بنا در زمینی به وسعت ۱۱۰۰۰ متر مربع، در دو قسمت مجزا ساخته شده است: قسمت اصلی ساختمان، شامل سه طبقه (دو طبقه بالای زمین و یک و نیم طبقه زیرزمین) و در بخش جنوبی قرار دارد. ساختمان اداری موزه، ساختمانی چهار طبقه است (بدون زیرزمین) که دور حیاط مربع شکلی در سه سمت شرق، غرب و جنوب بنا شده است. سمت شمال حیاط فاقد ساختمان است و این حیاط به حیاط اصلی شمالی بنا متصل می‌شود.
طرح موزه ایران باستان بسیار ساده و موجز است به طوری که در نگاه اول، حجمی مکعب مستطیل است که تنها شاخصه آن ایوان ورودی رفیع و عمیق آن است که یک چهارم طول نمای ساختمان را به خود اختصاص داده و با اقتباس از تاق کسری (واقع در شهر تیسفون، پایتخت ساسانیان) ساخته شده است. سایر سطوح جانبی این مکعب مستطیل پوشیده از پنجره های متعدد است که در داخل سطوح آجری به رنگ سرخ تیره (برگرفته از بناهای ساسانی) استقرار یافته‌اند.
گسترش کاوش‌های باستان‌شناختی و ازدیاد روزافزون آثار در موزه ایران باستان، موجب شد که این موزه طی چند مرحله، گسترش کمی و کیفی یا درحد فاصل سال‌های ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۰، علاوه بر تعویض ویترین‌های موزه، نوسازی سیستم گرمایشی و سیستم برقی موزه، واحدهایی تحت عنوان انبار و گنجینه در زیر موزه، ساخته و اضافه شد.
