در تمام کتاب‌ها و مقالات آموزش نقاشی به دو تعریف Tone و Value اشاره و بر روی آنها به شدت تاکید شده است. پیش از این در سایت هزارویک‌بوم با مفاهیم این دو واژه به طور کلی در مقالات المان‌ها و اصول هنر و طراحی و المان‌های رنگ در طراحی گرافیک آشنا شدید. در اینجا به کاربرد و اهمیت آنها در نقاشی اشاره خواهیم کرد.
شدت رنگ (tone) چیست؟ چرا در نقاشی حتی بیشتر از رنگ اهمیت دارد؟
معنای شدت رنگ (tone) در نقاشی بسیار ساده است. شدت رنگ (tone) روشنی یا تیرگی رنگ است. اعمال شدت در نقاشی اغلب برای هنرمندان دردسرساز است زیرا اکثر افراد با نمایش قوی رنگ در نقاشی سردرگم می‌شوند.
هر رنگ می‌تواند شدت‌های متفاوتی داشته باشد. میزان روشنی یا تیرگی این شدت‌ها به خود رنگ بستگی دارد. در نظر داشته باشید که شدت‌ها نسبی هستند و میزان تیرگی و روشنایی آنها به محیط پیرامون بستگی دارد. یک پرده یا همان شدت از یک رنگ که در یک زمینه روشن به نظر می‌رسد در یک زمینه دیگر اگر با رنگ‌های روشنتری احاطه شده باشد، ممکن است تیرهتر به نظر برسد. بازه شدت‌هایی که می‌توان ایجاد کرد متفاوت است. رنگ‌های روشنتر مانند زرد نسبت به رنگ‌های تیره مانند سیاه طیف محدودتری از شدت ایجاد می‌کنند.
چرا شدت رنگ مهم است؟
استاد رنگ Henri Mattise در سال ۱۹۰۸ در “یادداشت‌های یک نقاش” می‌نویسد: «زمانی که ارتباط بین تمام شدت‌ها را درک کردم به یک هارمونی زنده از رنگ‌ها رسیدم، یک‌هارمونی شبیه به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترکیب بندی یک موسیقی.»
به عبارت دیگر آنچه برای یک نقاش موفق اهمیت دارد انتخاب صحیح از پرده‌های مختلف یک رنگ است. در غیر این صورت نقاشی مانند یک نویز تصویری به نظر می‌رسد.
اولین گام برای دست یافتن به این انتخاب درست، حذف رنگ از معادله و ایجاد یک طیف وسیع از شدت‌های مختلف رنگ سیاه است.
تمرین شدت با نقاشی کردن مقیاس خاکستری (Gray Scale) و یا مقیاس ارزش خطی (Value Scale)
دو حد شدت رنگ، سیاه (خیلی تیره) و سفید (خیلی روشن) است. تشخیص شدت (Tone) یا ارزش خطی (Value) برای نقاشی بسیار اهمیت دارد زیرا نقاشی‌های موفق یا دارای کنتراست‌های شدت (Tonal Contrast) هستند و یا وزن‌های مختلفی از خطوط (Value) در آنها قابل مشاهده است.
یک نقاشی با شدت‌های میانی، سطحی به نظر می‌رسد. وزن خطوط و یا کنتراست شدتی، در نقاشی هیجان و میل دیداری ایجاد می‌کند. یک نقاشی خوب و‌های-کی، دارای کنتراست حداکثر در شدت یا ارزش خطی است. از سیاه به طیف شدت‌های میانی و از شدت‌های میانی به سفید. در یک نقاشی لو-کی (کیفیت پایین) طیف شدت کمتری مشاهده می‌شود.
بیشتر بخوانید: اهمیت کنتراست در نقاشی
برای آشنایی با شدت و ارزش خطی، با استفاده از رنگ‌های سفید و سیاه یک مقیاس خاکستری رسم کنید بدین صورت که یک سمت سفید و سمت دیگر سیاه و در این بین شدت‌های مختلف میان این دو رنگ وجود دارد. سعی کنید بین دو رنگ اصلی حداقل ۹ پرده رنگ ایجاد کنید.
این تمرین را برای رنگ‌های مختلف تکرار کنید. پیشنهاد می‌کنیم این کار را با رنگ‌هایی که بیشتر در نقاشی‌هایتان استفاده می‌کنید آغاز کنید. پس از این تمرین یک مقیاس ارزش خطی از رنگ‌های مورد استفاده تان در اختیار دارید.
جداسازی شدت و ارزش خطی از رنگ
برای هر رنگ، امکان ایجاد یک مقیاس از ارزش‌های خطی وجود دارد. زمانی که یک اشل خاکستری را نقاشی کردید، می‌توانید آن را برای هر رنگی استفاده کنید و یک سری اشل خطی ایجاد کنید. هرگاه برای استفاده از شدت صحیح در نقاشی دچار مشکل شدید، به راحتی از اشل ارزش کمک می‌گیرید.
اگر از آبرنگ استفاده می‌کنید، یک روش، اضافه کردن تدریجی کمی‌آب بیشتر به هر رنگ برای ایجاد هر پرده از رنگ است.
در نقاشی با رنگ روغن و اکریلیک راحتترین روش برای روشن کردن یک رنگ اضافه کردن رنگ سفید است. اما این تنها راه نیست و البته همیشه هم روش ایده آلی به شمار نمی‌رود. زیرا شدت رنگ را به سرعت کاهش می‌دهد. شما با اضافه کردن یک رنگ روشنتر می‌توانید یک رنگ دیگر را روشنتر می‌توانید یک رنگ دیگر را روشن کردن قرمز تیره، می‌توانید کمی‌زرد اضافه کنید.
اهمیت طیف شدت در نقاشی
اگر یک نقاشی مناسب نیست، طیف شدت آن را چک کنید. به جای رنگ‌های نقاشی، بر روی شدت رنگ‌ها تمرکز کنید. ممکن است طیف شدت‌ها در نقاشی خیلی ضعیف یا ناصحیح است.
راحتترین راه گرفتن یک عکس دیجیتال استفاده از برنامه وبرایش عکس برای تبدیل به یک عکس اشل خاکستری با استفاده از حذف رنگ است. اگر در عکس متوجه شدید که طیف شدت ضعیف است، یک مقدار رنگ تیره و‌های لایت اضافه کنید.
اگر به عکس بالا توجه کنید نزدیکی شدت رنگ‌های زرد، نارنجی و قرمز ملاحظه می‌شود، در حالی که سبز نسبتا دارای شدت تیره است.
پرده‌های روشن ابتدا استفاده شوند یا پرده‌های تیره
بعضی از نقاش‌ها، نقاشی را با‌هایلایت شروع می‌کنند، بعضی با تیره زیاد و بنابراین اطمینان حاصل شود که در نقاشی حفظ می‌شوند. این روش بهتر از شروع نقاشی با پرده‌های میانی یا کم رنگ است. زمانی که نقاشی تمام شد، چک کنید آیا هنوز تیرهترین تیره و روشن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین روشن وجود دارد یا خیر. اگر چنین نباشد نقاشی هنوز تمام نشده است و باید شدت رنگ‌ها مجددا تنظیم شوند.
شدت‌ها و ارزش‌های نقاشی – سبز، قرمز، زرد
بدست آوردن رنگ سبز بسیار لذت‌بخش است، با یادداشت کردن مراحل کار چگونگی مخلوط کردن را به خاطر خواهید داشت. رنگ سبزی که به دست می‌آید کاملا به اینکه کدام زردها را با کدام آبی‌ها مخلوط کرده‌اید بستگی دارد. برای به دست آوردن پرده‌های روشنتری از رنگ سبز به جای سفید زرد اضافه کنید و برای بدست آوردن پرده‌های تیرهتر از آبی به جای سیاه کمک بگیرید.
پابلو پیکاسو می‌گوید: «هزاران رنگ سبز به شما فروخته می‌شود. سبز ورون، سبز زمردی، سبز کادمیوم، هر سبزی که دوست داشته باشید. ولی آن سبز خاص را هرگز نمی‌توانند ارائه دهند.»
برای روشنتر کردن رنگ قرمز احتمالا به طور ناخودآگاه به سراغ رنگ سفید می روید. سعی کنید برای این کار از زرد روشن استفاده کنید. رنگ زرد یکی از رنگ‌هایی است که به سختی می توانید از آن یک طیف از پرده‌های مختلف رنگ داشته باشید. حتی تیرهترین زرد که همان زرد کادمیوم است در برابر دیگر رنگ‌ها رنگ روشنی به حساب می آید.
چطور شدت و ارزش خطی را در نقاشی تشخیص دهیم
تشخیص و یادگیری شدت و ارزش، امکان خلق نقاشی‌ها که توجه مخاطب را جلب کند فراهم می کند. شدت رنگ نسبی است و به زمینه کار بستگی دارد.
هنگام کشیدن نقاشی چشمان خود را روی موضوع متمرکز کنید به طوری که انگار چشم‌ها دچار دوبینی شده است. این باعث کاهش جزییاتی که می‌بینید می‌شود و تمرکز بر روی نواحی تیره و روشن خواهد بود. پرده‌های میانی سخت تر قابل تشخیص هستند. این پرده‌ها را با پرده‌های کناری در تیره روشن‌های سوژه مقایسه کنید. اگر این روش برایتان سخت است از یک فیلتر تک رنگ برای تشخیص شدت‌ها در موضوع کمک بگیرید.
شما می‌توانید برای آشنایی با شدت‌ها و ارزش‌ها، به صورت تک رنگ نقاشی کنید. پیش از این در هفت گام به سوی یک نقاشی موفق نیز خواندیم اگر ارزش‌ها را شناختید، نقاشی را انجام داده‌اید.
